Prezident İlham Əliyev müsahibəsində tezliklə Daşkənddə keçiriləcək Mərkəzi Asiya Dövlət Başçılarının Məşvərət görüşündə iştirak edəcəyini qeyd edərək, tədbirin əhəmiyyətindən danışıb. O, Azərbaycanın Mərkəzi Asiya ölkələri ilə strateji əməkdaşlıq əlaqələrinə xüsusi önəm verdiyini vurğulayıb və Xəzər dənizi ilə tarixi-mədəni əlaqələr əsasında qurulan regional birliyin rolunu diqqətə çatdırıb.
Prezident həmçinin bildirib ki, bu cür görüşlər qardaş ölkələrlə qarşılıqlı anlaşmanı dərinləşdirmək, ortaq layihələri irəli aparmaq və regionda sülh, sabitlik və davamlı inkişafı gücləndirmək baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Müsahibədə Azərbaycan-Özbəkistan ikitərəfli münasibətlərinin siyasi, iqtisadi, nəqliyyat, enerji, mədəni və humanitar sahələrdə genişləndirilməsi istiqamətində görülən tədbirlər də xüsusi qeyd olunub.
Regional əməkdaşlıq
Prezident İlham Əliyev müsahibəsində həm regional əməkdaşlığın, həm də Azərbaycan-Özbəkistan ikitərəfli münasibətlərinin müxtəlif sahələrdə – siyasi, iqtisadi, nəqliyyat, enerji, mədəni və humanitar sahələrdə – genişləndirilməsi istiqamətində görülən tədbirlərdən danışıb. O, belə görüşlərin qardaş ölkələrlə qarşılıqlı anlaşmanı dərinləşdirmək, ortaq layihələri irəli aparmaq və regionda sülh, sabitlik və davamlı inkişafı gücləndirmək baxımından böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulayıb.
Dövlət başçısı bildirib ki, bu, onun Mərkəzi Asiya Dövlət Başçılarının Məşvərət görüşündə üçüncü iştirakıdır. İlk görüş 2023-cü ildə Düşənbədə, ikincisi 2024-cü ildə Astanada keçirilmişdir və qarşıdakı görüşün Daşkənddə təşkil olunması nəzərdə tutulur. Bu görüşlərin hər biri Azərbaycan üçün Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əlaqələrin möhkəmləndirilməsi, siyasi dialoqun genişləndirilməsi və qarşılıqlı əməkdaşlığın yeni istiqamətlərini müəyyənləşdirmək baxımından önəmli platformadır.
“Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri vahid tarixi, mədəni, coğrafi və geosiyasi məkanın bir hissəsidir. Fiziki baxımdan bir qədər uzaqda olmağımıza baxmayaraq, Xəzər dənizi xalqlarımızın strateji birliyini və iqtisadi potensialını birləşdirən mühüm amildir,” – deyə Prezident bildirib. O qeyd edib ki, Xəzər dənizi yalnız coğrafi bir ərazi deyil, həm də region ölkələri arasında tarixi əməkdaşlığın, mədəni əlaqələrin və strateji tərəfdaşlığın rəmzidir.
Prezident İlham Əliyev əlavə edib ki, Azərbaycan Mərkəzi Asiya ölkələri ilə bütün sahələrdə ən yüksək səviyyədə əməkdaşlığın hərtərəfli inkişafına xüsusi önəm verir. Son üç il ərzində Mərkəzi Asiya dövlətlərinin başçıları Azərbaycana təxminən 30 səfər həyata keçirib, Prezident İlham Əliyev isə həmin dövrdə qardaş ölkələrdə 13 dəfə səfərdə olmuşdur. Bu qarşılıqlı səfərlər və siyasi dialoq ölkələr arasındakı münasibətlərin möhkəmliyini və qarşılıqlı etimadın yüksək səviyyədə olduğunu nümayiş etdirir.
Ölkə rəhbəri həmçinin vurğulayıb ki, Orta Dəhlizin artan strateji əhəmiyyəti Azərbaycan-Mərkəzi Asiya əməkdaşlığı üçün geniş imkanlar yaradır. Bu dəhliz vasitəsilə yük daşımalarının həcmi artır, nəqliyyat və logistika sahəsində yeni layihələr reallaşır, enerji və ticarət əlaqələri inkişaf edir, nəticədə region ölkələrinin iqtisadi inteqrasiyası güclənir.
İqtisadi-ticarət əlaqələri
Azərbaycan-Özbəkistan iqtisadi əməkdaşlığı son illərdə sürətlə inkişaf edir və bu əməkdaşlıq ölkələr arasında strateji tərəfdaşlığın güclü göstəricisidir. 2024-cü ildə iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 252 milyon ABŞ dolları təşkil edib, 2025-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında isə bu rəqəm 319 milyon ABŞ dollarına çatıb, yəni keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə təxminən 87,5% artım müşahidə olunub.
Azərbaycan və Özbəkistan iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində uğurla əməkdaşlıq edirlər. Bunlara sənaye, kənd təsərrüfatı, tikinti, nəqliyyat və xidmət sahələri daxildir. Xüsusi olaraq yüngül sənayenin inkişafı üçün Xankəndidə tikilmiş birgə tikiş fabriki mühüm layihə kimi diqqət çəkir. Bundan əlavə, Azərbaycan-Özbəkistan İnvestisiya Şirkətinin fəaliyyəti iki ölkə arasında investisiya əməkdaşlığının genişlənməsinə və yeni layihələrin həyata keçirilməsinə imkan yaradır.
Müxbirin Azərbaycan ilə Özbəkistan arasında diplomatik münasibətlərin hazırkı 30-cu ildönümü ilə bağlı sualına cavab olaraq Prezident İlham Əliyev vurğulayıb ki, Özbəkistan Azərbaycan üçün qardaş ölkə və etibarlı müttəfiqdir. Dövlətlərarası münasibətlər hazırda müttəfiqlik səviyyəsindədir, və şəxsi etimad və dostluq əlaqələri iki ölkə arasında əməkdaşlığın inkişafına əlavə töhfə verir.
Son bir il yarım ərzində Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyev Azərbaycana beş dəfə səfər edib, Prezident İlham Əliyev isə Özbəkistana dövlət səfəri həyata keçirib. Bu dövrdə iki ölkə arasında bir sıra mühüm sənədlər imzalanıb, o cümlədən Strateji tərəfdaşlığın möhkəmləndirilməsi haqqında Bəyannamə, Müttəfiqlik münasibətləri haqqında Müqavilə və digər birgə əməkdaşlıq sənədləri.
Ali Dövlətlərarası Şura isə Azərbaycan-Özbəkistan münasibətlərinin inkişaf strategiyasını müəyyənləşdirməkdə xüsusi rol oynayır və hər iki ölkə arasında iqtisadi və diplomatik əlaqələrin daha da gücləndirilməsini təmin edir.
Prezident İlham Əliyev həmçinin Özbəkistanın Qarabağın bərpasına verdiyi dəstəyi xüsusi qeyd edib. Xüsusilə Füzulidə Mirzə Uluqbəy adına məktəbin tikintisi iki ölkə arasındakı əməkdaşlığın və dostluğun bariz nümunəsi kimi vurğulanıb. Bu layihə hazırda təxminən 600 şagirdin təhsil aldığı bir mərkəzə çevrilmişdir və Azərbaycan-Özbəkistan əlaqələrinin səmərəli əməkdaşlıq prinsiplərinə əsaslandığını göstərir.
Nəqliyyat, logistika və energetika sahələri
Azərbaycanın regional və beynəlxalq nəqliyyat bağlantılarının gücləndirilməsi Orta Dəhliz Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunda iştirakı və tranzit imkanlarının genişləndirilməsi ilə birbaşa bağlıdır. 2024-cü ildə ölkələr arasında tranzit daşımaların həcmi 1,3 milyon ton təşkil edib, 2025-ci ilin ilk doqquz ayında isə bu rəqəm təxminən 1 milyon tona çatıb. Bu göstəricilər Azərbaycanın regional tranzit potensialının artdığını və Orta Dəhlizin inkişaf etdirilməsinin strateji əhəmiyyətini təsdiqləyir.
Azərbaycanın müasir nəqliyyat infrastrukturu – Ələt Beynəlxalq Ticarət Limanı, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, eləcə də ölkənin müxtəlif bölgələrində yerləşən beynəlxalq hava limanları – Azərbaycanı yalnız regional deyil, eyni zamanda qlobal nəqliyyat və logistika qovşağı kimi mövqeyini gücləndirir. Bu infrastruktur ixrac imkanlarının genişləndirilməsinə, yük daşımalarının sürətlənməsinə və logistika xərclərinin azalmasına imkan yaradır.
Energetika sahəsində əməkdaşlıq da region üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. SOCAR-ın fəaliyyəti, həmçinin Azərbaycanın və Özbəkistanın birgə müəssisələri regionda enerji təchizatı və investisiya imkanlarını artırır. Bu layihələr həm neft və qaz məhsullarının daşınmasını, həm də bərpaolunan enerji mənbələrinin inkişafını əhatə edir.
Müxbirin Mərkəzi Asiya ilə regional əməkdaşlıq imkanlarına dair sualına cavab olaraq Prezident İlham Əliyev bildirib ki, Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri artan strateji əhəmiyyətə malikdir.
İkitərəfli əsasda qurulan strateji tərəfdaşlıq və müttəfiqlik münasibətləri, fəal siyasi dialoq və qarşılıqlı səfərlər əməkdaşlıq formatının uğurunda mühüm rol oynayır.
Orta Dəhlizin artan əhəmiyyəti isə əməkdaşlığın genişləndirilməsi və yeni iqtisadi imkanların yaradılması baxımından vacib amildir.
Prezident İlham Əliyev həmçinin vurğulayıb ki, Azərbaycanın nəqliyyat və enerji potensialı Mərkəzi Asiya ilə inteqrasiyanı dərinləşdirir, region ölkələrinin bir-birinə daha yaxın iqtisadi və ticarət əlaqələri qurmasına imkan yaradır. Bu da yalnız iqtisadi əməkdaşlığı deyil, həmçinin siyasi və mədəni əlaqələrin möhkəmlənməsini də dəstəkləyir.
Mədəni və humanitar sahələr
Mədəni və humanitar əməkdaşlıq Azərbaycan ilə Özbəkistan arasında dostluğun möhkəmlənməsində və xalqlar arasında qarşılıqlı anlaşmanın dərinləşməsində mühüm rol oynayır. 2023-cü ildə Azərbaycanda Özbəkistan Mədəniyyəti Günləri, 2024-cü ildə isə Özbəkistanda Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri keçirilib. Bu tədbirlər vasitəsilə hər iki ölkə öz zəngin mədəni irsini təqdim edir, ortaq tarixi və mənəvi dəyərləri vurğulayır, həmçinin xalqlar arasında mədəni dialoqu genişləndirir.
Şəhərlərarası qardaşlaşma layihələri də bu əməkdaşlığın vacib elementlərindəndir. Məsələn: İsmayıllı-Riştan, Şuşa-Xivə, Lənkəran-Buxara və digər əlaqələr xalqlar arasında qarşılıqlı təcrübə mübadiləsini təmin edir, regional inkişaf və turizmin təşviqinə töhfə verir. Bu cür əlaqələr həm də mədəni-humanitar gündəliyin daha fəal və davamlı olmasına şərait yaradır.
İdman sahəsində əməkdaşlıq da uğurla davam edir. 2027-ci ildə futbol üzrə U-20 Dünya çempionatının final mərhələsi həm Azərbaycanda, həm də Özbəkistanda təşkil olunacaq. Bu, iki ölkə arasında yalnız idman əlaqələrini deyil, həm də gənclər və ictimaiyyət arasında dostluq münasibətlərini gücləndirəcək ortaq təşəbbüsdür.
Media və qeyri-hökumət təşkilatları sahəsində əməkdaşlıq da xüsusi platformalar vasitəsilə inkişaf edir. Azərbaycan-Özbəkistan Media Forumları və QHT layihələri xalqlar arasında dialoqu, təcrübə mübadiləsini və birgə layihələrin həyata keçirilməsini stimullaşdırır.
Prezident İlham Əliyev müsahibəni belə yekunlaşdırıb: “Qoy, əsrlər boyu qardaş xalqlarımızı və ölkələrimizi birləşdirən dostluq və əməkdaşlıq əlaqələri daha da möhkəmlənsin.”
Bu sözlər həm Azərbaycan, həm də Özbəkistan arasında mövcud dostluğun və tərəfdaşlığın simvolu kimi qiymətləndirilir, gələcəkdə mədəni, humanitar və sosial layihələrin daha da genişləndirilməsi üçün əsas yaradır.
