Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 8 avqust 2025-ci il tarixində Vaşinqtonda Azərbaycanın media nümayəndələrinə verdiyi müsahibə mühüm siyasi və diplomatik məqamları əhatə edir. Bu müsahibədə dövlət başçısı ölkəmizin ABŞ ilə münasibətlərinin inkişaf perspektivləri, regiondakı vəziyyət, iqtisadi əməkdaşlıq və digər aktual mövzular barədə ətraflı fikirlərini bölüşüb.
Prezident İlham Əliyev vurğulayıb ki, Azərbaycan-ABŞ əlaqələri son illərdə sürətlə inkişaf edir və strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlməkdədir. Dövlət başçısı qeyd edib ki, iki ölkə arasında müxtəlif sahələrdə, xüsusilə enerji, təhlükəsizlik və iqtisadiyyat sahəsində əməkdaşlıq daha da genişlənəcək. O, həmçinin ABŞ-ın regiondakı rolunu və Azərbaycana göstərdiyi dəstəyi yüksək qiymətləndirib.
Müsahibədə Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın regionda sülh və sabitlik üçün oynadığı rolu önə çəkib, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllindən sonra yaranan yeni reallıqlar barədə məlumat verib. O, əminliklə bildirib ki, Azərbaycan həm öz torpaqlarının bərpası, həm də bölgədə iqtisadi inteqrasiyanın təmin olunması istiqamətində böyük uğurlar əldə edir.
Eyni zamanda, dövlət başçısı ölkəmizin davamlı inkişaf strategiyasını, xarici investisiyaların cəlb olunması və ölkənin iqtisadi potensialının artırılması üçün görülən tədbirləri diqqətə çatdırıb. Prezident İlham Əliyev vurğulayıb ki, Azərbaycan etibarlı tərəfdaş kimi beynəlxalq arenada öz mövqeyini möhkəmləndirir.
Bu müsahibə Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinin yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu təsdiqləyir və ölkəmizin xarici siyasət prioritetlərini aydın şəkildə ortaya qoyur. Prezident İlham Əliyevin Vaşinqtonda verdiyi açıqlamalar ölkəmizin beynəlxalq əməkdaşlıq və regionda sabitliyin təmin olunması istiqamətində apardığı siyasətin uğurlarını əks etdirir.
ABŞ PREZİDENTİ DONALD TRAMPIN SÜLH TƏŞƏBBÜSÜ VƏ BÖLGƏDƏ YENİ REALLIQLAR
Prezident İlham Əliyev ABŞ Prezidenti Donald Trampın Cənubi Qafqazda sülhün bərqərar olunması istiqamətində həyata keçirdiyi təşəbbüsləri yüksək qiymətləndirdi. Dövlət başçısı bildirdi ki, Trampın sülhə yönəlmiş strateji baxışı yalnız regional münaqişələrin həllinə deyil, həm də Asiya və Afrika qitələrində gərginliklərin azalmasına təsir göstərir. Bu təşəbbüs, “Tramp rifah və sülh marşrutu” kimi tanınaraq, rabitə və tranzit sahələrində maneələrin aradan qaldırılmasına, investisiyaların artırılmasına və genişmiqyaslı sabitliyin təmin olunmasına xidmət edir.Prezident İlham Əliyev vurğuladı ki, uzun illər davam edən Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsi artıq sülh və barışıq mərhələsinə qədəm qoyub. Bu, xalqlar arasında yeni dialoq və əməkdaşlıq üçün güclü zəmin yaradır. Trampın iradəsi və qətiyyətli mövqeyi regionda dayanıqlı sülh üçün siyasi şərait yaratmış, bunun nəticəsində Minsk Qrupunun fəaliyyətinin təsirsiz qalması fonunda real nəticələr əldə edilmişdir.Dövlət başçısı, həmçinin, Trampın sülh prosesindəki rolunun qiymətləndirilməsi və onun Nobel Sülh Mükafatına layiq görülməsi təşəbbüsünü dəstəklədiyini bildirdi. Bu addım, yalnız ABŞ və Azərbaycan üçün deyil, bütün Cənubi Qafqaz və qonşu regionlar üçün sülhün dayanıqlılığını təmin etmək baxımından tarixi əhəmiyyət kəsb edir.
907-Cİ DÜZƏLİŞIN ARADAN QALDIRILMASI – SİYASI ƏDALƏTİN BƏRPASI
1992-ci ildə ABŞ Konqresi tərəfindən qəbul edilən 907-ci düzəliş uzun müddət Azərbaycan-Amerika əlaqələrinə ciddi məhdudiyyətlər gətirmişdi. Bu düzəliş ölkəmizin ABŞ-la bir sıra iqtisadi və siyasi əməkdaşlıq imkanlarını məhdudlaşdıraraq Ermənistanın lobbi təsirinin güclənməsinə şərait yaratmışdı. 33 il ərzində müxtəlif administrasiyalar tərəfindən müvəqqəti dayandırılsa da, tamamilə aradan qaldırılmamışdı və əlaqələrin inkişafına mane oldu.
Prezident İlham Əliyev vurğulayıb ki, Donald Tramp administrasiyası dövründə bu düzəlişin tam ləğv olunması Azərbaycanın siyasi ədalətə nail olması baxımından dönüş nöqtəsi oldu. Bu qərar Azərbaycan iqtisadiyyatının güclənməsi, beynəlxalq aləmdə mövqeyinin möhkəmlənməsi və donor ölkə kimi tanınması fonunda həyata keçirildi. Dövlət başçısı qeyd etdi ki, bu, yalnız hüquqi baxımdan deyil, həm də Azərbaycanın xarici siyasət strategiyasının uğurlu nəticəsi olaraq dəyərləndirilməlidir.
907-ci düzəlişin aradan qaldırılması həm iqtisadi, həm də təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığın yeni mərhələyə qədəm qoymasına imkan yaratdı. Bu addım Azərbaycan-ABŞ münasibətlərindəki sarsılmaz dostluq və strateji əməkdaşlıq üçün möhkəm zəmin oldu.
REGİONDA SÜLH VƏ SABİTLİYİN TƏMİN OLUNMASI ÜÇÜN YENİ MƏRHƏLƏ
Azərbaycan və ABŞ arasında yaradılan Strateji İşçi Qrup və hazırlanmaqda olan Strateji Tərəfdaşlıq sənədi iki ölkənin regional sülhə verdiyi mühüm töhfənin göstəricisidir. Dövlət başçısı bu sənədin Cənubi Qafqazda dayanıqlı sabitlik və inkişaf üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulayıb. Azərbaycanın təşəbbüsü ilə sülh müqaviləsi prosesinin sürətləndirilməsi, həmçinin, bölgədə yeni əməkdaşlıq və inteqrasiya imkanlarının yaranması bu mərhələnin əsas məqamlarıdır.
Azərbaycanın beynəlxalq hüquqa və ərazi bütövlüyünə hörmət çərçivəsində həll yolları axtarması, Ermənistanla dialoqun davam etdirilməsi sülh və sabitliyin təminatı üçün strateji prioritetlərdən biridir. Dövlət başçısı qeyd edir ki, Ermənistanın Konstitusiyasından Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının çıxarılması sülh müqaviləsinin imzalanması üçün əsas şərtdir və yaxın gələcəkdə bunun reallaşacağına əminlik var.
Bu mərhələ eyni zamanda, 2023-cü ildə keçirilən antiterror əməliyyatlarından sonra yaranan yeni reallıqlara əsaslanır. Minsk Qrupunun səmərəsizliyi və beynəlxalq platformalarda yaranan siyasi vakuum Azərbaycan tərəfindən effektli siyasətlə aradan qaldırılıb. Beləliklə, regionda yeni dövrün əsasları qoyulub, uzunmüddətli sülh və əməkdaşlıq üçün zəmin yaradılıb.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Vaşinqtonda verdiyi müsahibədə regionda gedən sülh prosesindən, Ermənistanla münasibətlərin normallaşmasından və ABŞ ilə əlaqələrin yeni mərhələyə keçməsindən danışıb. Dövlət başçısı Azərbaycanın mövqeyinin ardıcıl, məntiqli və əsaslı olduğunu bir daha vurğulayıb, həmçinin bölgədə yaranan yeni reallıqların əhəmiyyətini önə çəkib.
AZƏRBAYCAN MÖVQEYİNDƏ ARDICILLIQ VƏ MİNSK QRUPUNUN LƏĞVİ
Prezident İlham Əliyev qeyd edib ki, Azərbaycan heç vaxt Ermənistan qarşısında qeyri-real şərtlər qoymayıb və öz mövqeyindən geri addım atmayıb. Minsk qrupunun ləğvi ilə bağlı irəli sürdüyü əsaslı təkliflər isə mənfi reaksiya ilə qarşılanıb. Lakin Azərbaycan tərəfi dəfələrlə açıqlayıb ki, Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyır və Qarabağın Azərbaycana aid olduğunu etiraf edir. Buna görə də Minsk qrupunun statusunun davam etməsi məntiqsizdir və onun funksional mənası artıq yoxdur.
Prezident İlham Əliyev sülh sazişinin paraflanması ilə Minsk qrupunun ləğvini Azərbaycan və Ermənistan arasında müştərək müraciət kimi dəyərləndirib. Dövlət başçısı bildirib ki, Ermənistanın Konstitusiyasından Azərbaycana qarşı ərazi iddiasının çıxarılması zəruridir və bu addımın gecikməsi Amerika Birləşmiş Ştatlarına hörmətsizlik kimi qiymətləndiriləcək.
Prezident vurğulayıb ki, uzun illər ABŞ mediasında Azərbaycana qarşı qərəzli və yanlış informasiyalar yayılıb. Xüsusilə erməni lobbi qruplarının təsiri ilə böyük media orqanlarında təhrif olunmuş xəbərlər dərc olunub. Bu media hücumları Azərbaycanın beynəlxalq imicinə mənfi təsir göstərmiş, amma Azərbaycan öz multikultural və tolerant siyasəti ilə bu yanlış təsəvvürləri darmadağın edib.
Dövlət başçısı Azərbaycanın etnik və dini müxtəlifliyini vurğulayaraq bildirib ki, ölkədə heç vaxt etnik və dini zəmində münaqişə olmayıb. Multikulturalizm Azərbaycan üçün qürur mənbəyidir və bütün dini abidələr dövlət tərəfindən qorunur.
Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında maneəsiz quru əlaqəsinin təmin edilməsi sülh sazişinin mühüm tələblərindən biridir. Prezident qeyd edib ki, son illərdə bu mövzuda əsassız şayiələr və təxribatlar yayılıb, lakin Azərbaycan bu əlaqənin təmin olunması üçün dəmir yollarının və infrastrukturun bərpası üzrə işləri davam etdirir.
Prezident İlham Əliyev bəzi keçmiş ABŞ administrasiyası dövründə Azərbaycana qarşı anti-təbliğatın sistemli şəkildə aparıldığını bildirib. Bayden administrasiyasının bəzi nümayəndələrinin və onlara bağlı təşkilatların Azərbaycanın aqressiv niyyətləri barədə əsassız məlumatlar yaydığına diqqət çəkib. Eyni zamanda, Tramp administrasiyasının bu təzyiqləri aradan qaldırması və ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinin bərpası istiqamətində mühüm addımlar atması vurğulanıb.
Prezident İlham Əliyev bildirib ki, Azərbaycan sülh istəyir və iki ölkənin əraziləri arasında təhlükəsiz keçid yaratmaq niyyətindədir. Bu, yalnız Azərbaycanın iki hissəsini birləşdirməklə kifayətlənməyəcək, həm də Ermənistan üçün geniş tranzit imkanları yaradacaq.
Dövlət başçısı Ermənistanın tranzit ölkəsi kimi inkişaf edə bilməsi üçün Azərbaycanın dəstəyinin vacib olduğunu vurğulayıb. O, Ermənistanın öz imkanlarını düzgün qiymətləndirmədiyini, lakin gələcəkdə Azərbaycan vasitəsilə tranzit yükdaşımada iştirak edərək iqtisadi və siyasi üstünlüklər qazanacağını qeyd edib.
ENERJİ SAHƏSİNDƏ QARŞILIQLI FAYDALI ƏMƏKDAŞLIQ
Azərbaycan ilə ABŞ arasında enerji sektorunda əməkdaşlıq son illərdə sürətlə inkişaf edir və bu, iki ölkə üçün strateji əhəmiyyət daşıyır. SOCAR ilə “Exxon” şirkəti arasında imzalanmış Anlaşma Memorandumu yeni neft yataqlarının kəşfi və işlənməsi sahəsində perspektivlər açır. Dövlət başçısı vurğulayıb ki, bu əməkdaşlıq Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsi və iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi baxımından önəmlidir.
Azərbaycan artıq təbii qaz ixracını genişləndirərək NATO və ABŞ-ın müttəfiq ölkələrinə qaz tədarük edir, Yaxın Şərq bazarlarına daxil olmağı təmin edib. Bu inkişaf ölkənin geosiyasi mövqeyini gücləndirir, beynəlxalq enerji bazarlarında rəqabət qabiliyyətini artırır.
Bundan əlavə, iki ölkə rəqəmsal transformasiya, süni intellekt və digər innovativ texnologiyalar sahəsində də əməkdaşlıq perspektivlərini genişləndirir. Bu, Azərbaycanın texnoloji inkişafını sürətləndirir və dünya miqyasında rəqabət üstünlüyü qazandırır. Dövlət başçısı bu əməkdaşlığın ölkənin iqtisadi gələcəyinə müsbət təsirini xüsusi qeyd edib.
2025-ci il avqustun 7-8-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Amerika Birləşmiş Ştatlarına rəsmi səfəri çərçivəsində iki ölkə arasında münasibətlərin strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəldilməsi istiqamətində mühüm addımlar atılıb.
Azərbaycan-ABŞ Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasının hazırlanması üçün Anlaşma Memorandumu imzalanıb
Səfər çərçivəsində iki ölkə arasında münasibətlərin strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəldilməsi məqsədilə mühüm addım atılıb. Azərbaycan və ABŞ hökumətləri arasında “Azərbaycan Respublikası ilə Amerika Birləşmiş Ştatları arasında Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasının hazırlanması məqsədilə Strateji İşçi Qrupunun yaradılması haqqında Anlaşma Memorandumu” imzalanıb.
Bu sənəd, qarşılıqlı maraq kəsb edən sahələrdə, o cümlədən enerji, ticarət və tranzit regional bağlantılar; süni intellekt və rəqəmsal infrastruktur daxil olmaqla iqtisadi sərmayə; müdafiə, təhlükəsizlik və terrorla mübarizə kimi sahələrdə əməkdaşlığın gücləndirilməsinə xidmət edəcək. Memorandum çərçivəsində növbəti 6 ay ərzində Strateji İşçi Qrup yaradılacaq və bununla ikitərəfli əməkdaşlıq üçün institutional mexanizmin möhkəmləndirilməsi təmin olunacaq.
907-ci düzəlişin tətbiqinin dayandırılması – keçmişin mənfi mirasına son
ABŞ Prezidenti ilə keçirilən görüş zamanı ABŞ tərəfindən Azadlığa Dəstək Aktına 907-ci düzəlişin tətbiqinin dayandırılması barədə sərəncam imzalanıb. Bu addım Azərbaycan-ABŞ münasibətlərində keçmişdə yaranmış gərginliklərin aradan qaldırılması istiqamətində rəmzi və praktik əhəmiyyət daşıyır.
Minsk Prosesi və əlaqəli strukturların bağlanması və yeni sülh sənədi
Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin iştirakı ilə “Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikası arasında sülhün və dövlətlərarası münasibətlərin təsis edilməsi haqqında Saziş” layihəsi paraflanıb. Həmçinin, ATƏT-in Minsk Prosesi və əlaqəli strukturlarının bağlanması ilə bağlı ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinə birgə müraciət məktubu ünvanlanıb. Bu, Azərbaycan tərəfinin uzun müddət gündəlikdə tutduğu və sülhün əsas maneəsi hesab etdiyi prosesi bağlamaq üçün atılmış əhəmiyyətli addımdır.
Azərbaycan, ABŞ və Ermənistan liderlərinin Vaşinqtonda keçirilən üçtərəfli Sammiti və imzalanan Birgə Bəyannamə regionda normallaşma prosesində mühüm mərhələdir. Bu görüşdə Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri, ABŞ Prezidenti isə şahid qismində iştirak edərək, qarşılıqlı razılığa əsaslanan sənədə imza atıblar.
Birgə Bəyannamə Azərbaycanın sülh gündəliyini təsdiqləməklə yanaşı, “Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikası arasında sülhün və dövlətlərarası münasibətlərin təsis edilməsi haqqında Saziş” layihəsinin paraflanmasını da əhatə edir. Sazişin rəsmi imzalanması və ratifikasiyası üçün əlavə addımların görülməsi vacibdir. Azərbaycan tərəfi, bu prosesdə Ermənistan konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının çıxarılmasını ön şərt kimi görür.
Bəyannamədə həmçinin regionun nəqliyyat kommunikasiyalarının açılması məsələsinə xüsusi diqqət yetirilir. Xüsusilə Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında maneəsiz quru əlaqənin təmin olunması zərurəti vurğulanıb ki, bu da regional inteqrasiyanın gücləndirilməsinə xidmət edir.
Bu sənəd sülh və əməkdaşlıq istiqamətində əhəmiyyətli addım olmaqla, üç ölkə arasında münasibətlərin normallaşması üçün əsaslı zəmin yaradır.
“Beynəlxalq Sülh və Rifah naminə Tramp Marşrutu” layihəsi
Birgə Bəyannamədə Ermənistan ərazisində xüsusi bir əlaqə xətti – “Beynəlxalq Sülh və Rifah naminə Tramp Marşrutu”nun həyata keçiriləcəyi təsbit olunub. Bu layihə Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan arasında maneəsiz bağlantını təmin etməklə regional nəqliyyat imkanlarını genişləndirməyə yönəlmişdir.
SOCAR və ExxonMobil arasında əməkdaşlıq memorandumu
Səfər çərçivəsində Azərbaycan Respublikası Prezidentinin və ABŞ Prezidentinin xüsusi elçisinin iştirakı ilə SOCAR və ABŞ-ın ExxonMobil şirkəti arasında “Əməkdaşlıq haqqında Memorandum” imzalanıb. Bu sənəd hər iki tərəf arasında neft və qaz sahəsində, həm ənənəvi, həm də qeyri-ənənəvi enerji resurslarının işlənməsi və dəyərləndirilməsi istiqamətində potensial əməkdaşlığı möhkəmləndirir.
Azərbaycan Prezidentinin ABŞ-a səfəri çərçivəsində imzalanan sənədlər və aparılan danışıqlar, həm Azərbaycan-ABŞ strateji əməkdaşlığının yeni səviyyəyə yüksəldilməsi, həm də Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərində sülh və sabitliyin təmin olunması baxımından böyük tarixi əhəmiyyət daşıyır. Bu səfər regional təhlükəsizliyin gücləndirilməsi və qarşılıqlı faydalı əlaqələrin genişləndirilməsi üçün möhkəm zəmin yaratmışdır.
